Dạ dày lợn (miền Nam gọi là “bao tử heo”) là một trong những phủ tạng động vật được dùng để chữa bệnh và bồi dưỡng sức khoẻ sớm nhất và thông dụng nhất trong y học cổ truyền phương Đông.
Trong cơ thể động vật có vú nói chung và cơ thể con người nói riêng, dạ dày được cổ nhân coi là “cái bể chứa thuỷ cốc”, có công dụng thu nhận và làm chín nhừ thức ăn. Khi dạ dày bị bệnh thì quá trình tiêu hoá đồ ăn thức uống bị trở ngại, phát sinh các chứng như đau bụng, chán ăn, đầy bụng, chậm tiêu, buồn nôn, đi lỏng, cơ thể gầy sút, mệt mỏi...
Trên cơ sở học thuyết “Đồng khí tương cầu” và “dĩ tạng bổ tạng” (lấy tạng bổ tạng), khi cơ thể con người bị các bệnh lý tiêu hoá nói chung và dạ dày nói riêng, cổ nhân đã dùng dạ dày của một số động vật như trâu, bò, gà, nhím và đặc biệt là dạ dày lợn để điều trị dưới dạng các món ăn - bài thuốc.
ThS.BS. Hoàng Khánh Toàn giới thiệu một số điển hình để độc giả Tạp chí TP&ĐS tham khảo và vận dụng khi cần.
Viêm dạ dày mạn tính
Bài 1: Dạ dày lợn 1 cái, bạch truật 30g, gừng tươi 10g, gạo tẻ 100g. Dạ dày lợn rửa sạch thái miếng ; bạch truật và gừng tươi rửa sạch, thái phiến sắc kỹ lấy nước rồi ninh cùng với gạo và dạ dày lợn thành cháo, khi được chế đủ gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: kiện tỳ ích vị, dùng cho những người bị viêm dạ dày mạn tính thể Tỳ vị hư nhược biểu hiện bằng các triệu chứng đau bụng âm ỉ, chườm nóng thì đỡ đau, ăn kém, đầy bụng, chậm tiêu, đi lỏng...
Bài 2: Dạ dày lợn 1 cái, hạt tiêu 9 - 15g. Dạ dày lợn làm sạch, hạt tiêu đập vụn cho vào trong dạ dày rồi dùng chỉ khâu lại, cho vào nồi dùng lửa nhỏ hầm chín, khi được chế thêm gia vị, uống nước hầm và ăn cái, 2 - 3 ngày dùng một lần. Nếu không có hạt tiêu có thể dùng sa nhân 15g thay thế. Công dụng: bổ tỳ kiện vị, ôn dương thông mạch, dùng cho những người bị viêm dạ dày mạn tính thể Tỳ vị hư hàn.
Loét dạ dày tá tràng
Bài 1: Dạ dày lợn 1 cái, tiểu hồi hương sao 15g, hà thủ ô 60g. Dạ dày lợn làm sạch; hà thủ ô thái nhỏ, tiểu hồi đập vụn, hai thứ cho vào túi vải buộc lại rồi đem hầm cùng dạ dày chothật nhừ. Khi được, bỏ túi vải ra, chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Mỗi liệu trình dùng liên tục 12 ngày. Công dụng:kiện tỳ ích vị, ôn dương dưỡng huyết, dùng cho người bị loét dạ dày tá tràng thể Tỳ vị hư nhược kèm theo tình trạng thiếu máu.
Bài 2: Dạ dày lợn 1 cái, tảo hưu (Paris chinensis Franch) 20g. Dạ dày lợn làm sạch, tảo hưu thái vụn nhét vào trong dạ dày rồi dùng chỉ buộc kín miệng, đem hầm lửa nhỏ với 2500 ml nước và một chút muối ăn, khi cạn còn chừng 1500 ml thì lấy dạ dày ra, bỏ hết bã thuốc và dịch thuốc bên trong rồi lại tiếp tục bỏ vào nồi hầm cho thật nhừ, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày, chừng 3 - 4 ngày dùng một lần. Công dụng: thanh nhiệt trừ thấp, kiện tỳ ích vị, dùng cho những người bị loét dạ dày tá tràng thuộc thể Thấp nhiệt biểu hiện bằng các triệu chứng như đau bụng có cảm giác nóng rát, cồn cào, ợ chua nhiều, mau đói, đại tiện táo kết, tiểu tiện sẻn đỏ...
Bài 3: Dạ dày lợn 1 cái, chỉ xác 12g, thanh bì 6g, gừng tươi 4 lát. dạ dày làm sạch, thái miếng; các vị thuốc đem sắc kỹ lấy nước hầm với dạ dày cho thật nhừ, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: sơ can giải uất, kiện tỳ ích vị, dùng thích hợp cho những người bị viêm loét dạ dày tá tràng thuộc thể Can khí uất trệ biểu hiện bằng các triệu chứng đau bụng, ngực sườn đầy tức, hay cáu giận, buồn nôn và nôn ra nước mật đắng, bụng đầy, chậm tiêu...
Rối loạn tiêu hoá, chậm tiêu, nôn mửa kéo dài
Bài 1: Dạ dày lợn 1 cái, binh lang 10g, gừng tươi 10g, bạch truật 30g, gạo tẻ 100g. Dạ dày làm sạch thái miếng; các vị thuốc đem sắc kỹ lấy nước ninh với gạo thành cháo, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: bổ trung ích khí, kiện tỳ hoà vị, dùng rất tốt cho những người mắc chứng chậm tiêu, hay đầy bụng do tỳ vị hư nhược.
Bài 2: Dạ dày lợn 1 cái, làm sạch thái miếng; dùng túi vải bọc một chút đinh hương, nhục quế, tiểu hồi và gừng tươi rồi cho vào nồi ninh với dạ dày và gạo tẻ thành cháo, khi được chế thêm gia vị và một chút hành hoa, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: kiện tỳ hoà vị, giáng nghịch chỉ ẩu, dùng cho những người bị rối loạn tiêu hoá, hay đầy bụng, chậm tiêu...
@ Viêm đại tràng mạn tính
Bài 1: Dạ dày lợn 1 cái, hạt sen 40 hạt, gừng tươi 10g, gia vị vừa đủ. Dạ dày làm sạch rồi cho hạt sen và gừng tươi vào trong, dùng chỉ khâu kín miệng rồi đem hầm thật nhừ, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: kiện tỳ ích vị, an thần chỉ tả, dùng rất tốt cho những người bị viêm đại tràng mạn tính thuộc thể Tỳ vị hư hàn.
Bài 2: Dạ dày lợn 1 cái, gừng tươi 15g, nhục quế 3g. Dạ dày làm sạch, thái miếng, ướp với gừng tươi và nhục quế rồi đem hấp cách thuỷ cho chín, chế thêm gia vị, chia ăn 2 lần trong ngày. Công dụng: ôn trung kiện tỳ, dưỡng vị chỉ tả, dùng rất tốt cho những người bị viêm đại tràng mạn tính thuộc thể Tỳ vị hư hàn, đại tiện lỏng loãng.
@ Ung thư dạ dày
Bài 1: Dạ dày lợn 1 cái, hoa hoè 12g, ngọc trúc 12g, gạo tẻ 100g. Dạ dày lợn làm sạch thái miếng; sắc kỹ hoa hoè và ngọc trúc lấy nước ninh với dạ dày và gạo tẻ thành cháo, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: ích vị dưỡng âm, bổ tỳ tán kết, dùng cho những người bị ung thư dạ dày thuộc thể Vị âm hư biểu hiện bằng các triệu chứng như môi khô miệng khát, đau rát vùng thượng vị, đại tiện táo, tiểu tiện sẻn đỏ, chất lưỡi đỏ, cơ thể hao gầy...
Bài 2: Dạ dày lợn 1 cái, tỏi 100g, trần bì 10g, lạc 20g, hạt tiêu 10g, gia vị vừa đủ. Dạ dày làm sạch thái chỉ, trần bì thái chỉ, lạc và tỏi giã nát, Dùng dầu thực vật xào qua tất cả các nguyên liệu rồi cho nước vào hầm kỹ, khi được chế thêm gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Công dụng: ôn trung kiện tỳ, dùng cho những người bị ung thư dạ dày thuộc thể Tỳ vị hư hàn biểu hiện bằng các triệu chứng gầy yếu, mệt mỏi nhiều, bụng đầy đau nhưng thích xoa và chườm nóng, hay nôn ra nước trong, đại tiện lỏng, chất lưỡi nhợt, tay chân lạnh...
Theo y học cổ truyền, dạ dày lợn vị ngọt, tính ấm, có công dụng kiện tỳ ích vị, bổ hư nhược, ngoài các bệnh lý dạ dày còn được dùng để chữa trị nhiều chứng bệnh khác như suy nhược cơ thể, thiếu máu, viêm gan vàng da, xơ gan, đái đường, rối loạn tiểu tiện, sa tử cung, di tinh, trẻ em suy dinh dưỡng, chứng ra mồ hôi nhiều ban đêm... Kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, dạ dày lợn rất giàu chất đạm, đường, mỡ, các nguyên tố vi lượng và các vitamin A, B1 và B2. Ngoài ra, còn có một số men như pepsin, gastrin và gastric mucoitin.
Đăng nhận xét